Spreeuwenzwermen in Natuurmuseum Fryslân
Op 30 september opent een nieuwe tentoonstelling in het Natuurmuseum Fryslân te Leeuwarden: Spreeuwendans / Protterdûns door fotograaf Erik Hijweege. In deze expositie zijn foto’s te zien van zwermen spreeuwen boven het Friese landschap. Spreeuwenzwermen zijn dynamische kunstwerken die voortdurend andere vormen aannemen: een walvis verandert in een eend, de eend verandert in een zeehond. Tegelijkertijd is elke individuele spreeuw op de foto’s haarscherp in beeld gebracht. Met verschillende spreeuwen uit de museumcollectie en activiteiten voor kinderen wordt ook de biologie achter het bijzondere zwermgedrag van spreeuwen uitgelegd.
Dreigende luchten
Erik Hijweege jaagt graag achter stormen aan. In de Verenigde Staten reisde hij jaren rond als tornadojager en maakte indrukwekkende foto’s van de onheilspellende luchten en het natuurgeweld waar deze een voorbode van zijn. In coronatijd, toen reizen niet mogelijk was, raakte hij geïntrigeerd door andere dreigende luchten, namelijk die van spreeuwenwolken en -zwermen.
Natuurlijk spektakel
In 2020 trok Hijweege door het Friese winterlandschap om daar de spreeuwendans vast te leggen. Het is bekend dat de spreeuwen zich hier in grote groepen van tienduizenden of soms wel honderdduizenden vogels verzamelen. Hun avondvluchten zijn een fascinerend schouwspel. De zwermen waaieren uiteen, verdichten zich dan weer en zwieren door het luchtruim als een penseel over een doek. Hijweege beschrijft de vliegshow zelf als een ‘poëtische choreografie’.
Zeven soortgenoten
Hoewel het lijkt of een spreeuwenzwerm alle kanten opschiet, vliegen de afzonderlijke spreeuwen eigenlijk in een bedaard tempo van zo’n dertig kilometer per uur. De vogels vliegen knus op elkaar, maar houden toch zeker wel een halve meter afstand. Ondanks dat ze continu van richting veranderen, botsen ze niet. Dat komt, zo heeft onderzoek door de RUG uitgewezen, doordat iedere spreeuw constant zeven soortgenoten in de gaten houdt.
Samen sterk
Het plotselinge zwenken van een spreeuwenzwerm duidt er meestal op dat er een roofvogel in de buurt is. Een enkele spreeuw zou niet veel kans maken tegenover een sperwer of een havik, maar een spreeuwenwolk zorgt voor veiligheid. Je ziet weleens een roofvogel in een zwerm duiken, maar meestal komt hij er onverrichter zake weer uit. Er zijn bovendien vele ogen in een groep en een roofvogel wordt sneller gespot. Wie goed kijkt, kan ook op de foto’s van Hijweege her en der een roofvogel ontdekken.
Activiteiten
Er zijn in het Natuurmuseum niet alleen foto’s van spreeuwenzwermen te zien. Zo zijn verschillende spreeuwen uit de museumcollectie te bewonderen, zoals een bijzondere prachtspreeuw en een albino. Ook blijkt een gewone spreeuw meer kleuren te hebben dan je op het eerste gezicht zou denken. Bezoekers kunnen ervaren hoe goed spreeuwen andere geluiden kunnen nadoen en hoe het is om zeven soortgenoten in de gaten te houden.
Over Erik Hijweege
Erik Hijweege fotografeert sinds 1998 en laat zich leiden door zijn fascinatie voor natuurverschijnselen. Hij had verschillende solotentoonstellingen in eigen land, maar ook in de Verenigde Staten, Rusland en Frankrijk en nam deel aan groepsexposities is onder andere Luxemburg, Zweden en Brazilië. Veel van zijn werk is in boekvorm uitgekomen en ook van Spreeuwendans is een bijbehorend boek verschenen. Deze is voor € 28,95 te koop in de museumwinkel.
Spreeuwendans / Protterdûns is te zien van 30 september 2023 tot en met 7 januari 2024 in Natuurmuseum Fryslân, www.natuurmuseumfryslan.nl
